پس از بررسی مادربرد در قسمت دوم و پردازنده مرکزی در قسمت سوم مقالات سخت افزار رایانه را بهتر بشناسیم حالا نوبت به حافظه موقت یا RAM رسیده است. اسامی مختلفی برای این قطعه به کار میروند؛ حافظه موقت، حافظه وابسته، حافظه کوتاه مدت، حافظه پویا و … اما همانطور که میبینید، فصل مشترک همه این اسامی کلمه «حافظه است» چون در واقع رم نوعی از حافظه است و ذاتاً تفاوتی با هارد یا حتی یک فلش مموری معمولی ندارد. فرق بین RAM و سایر انواع مرسومتر حافظهها در نوع و سرعت عملکرد است. امروز میخواهیم این مسئله را دقیق و عمیق با هم بررسی کنیم تا به شناخت بهتری از این قطعه برسیم پس تا پایان مقاله همراه بازینگار باشید.
نام و مشخصات کلی قطعه
کلمه RAM مخفف عبارت Random-Access Memory به معنی حافظهای با دسترسی تصادفی است. حافظه که معنیاش مشخص است، دسترسی هم در اینجا به طور خاص اشاره به فرآیند خواندن و نوشتن اطلاعات دارد که همان وظیفه اصلی تمام انواع Memoryها به حساب میآید. اما کلمه تصادفی همان چیزیست که بین رم و سایر گونههای مموری تمایز ایجاد میکند. در الگوی استاندارد، حافظههایی مثل هارد یا سیدی و دیویدی اطلاعات را در جایی مشخص (از لحاظ فیزیکی) ذخیره میکنند؛ اگر نظام معماری یک هارد دیسک را چیزی شبیه به یک انبار تصور کنیم میشود اینطور تصویرسازی کرد که هر داده در قسمتی از این انبار و در طبقهای و قفسهای قرار دارد؛ هر دفعه که سیستم نیاز به خواندن یا ایجاد تغییرات در این داده مشخص داشته باشد ابتدا باید آن را از قسمت مربوطه پیدا کند؛ یعنی مثلاً برود به ردیف چهارم و از داخل قفسه شماره ۱۴ سومین بسته اطلاعات را باز کند. اما وقتی صحبت از دسترسی «تصادفی» به میان میآید در حقیقت منظورمان این است که اطلاعات در این انبار به این فرم طبقهبندی نشدهاند. تصور کنید انباری بسیار وسیع و عریض داریم که همه اطلاعات را موازی و بدون قرار دادن در قفسه در یک ردیف از چپ تا راست چیدهایم. در این مدل، هر وقت به هر اطلاعاتی نیاز باشد دادهها همان جا و قابل دسترسی هستند و تفاوتی بین پیدا کردن بسته اطلاعاتی الف با ب نیست. به همین علت، سرعت خواندن و نوشتن رم خیلی بیشتر از انواع هارد دیسک، اساسدی، یا دیویدی و انواع دیسکهای نوری است.
خصوصیات و انواع
اما این سرعت عملکرد بالا به قیمت کاستیهایی تمام شده که یکی از آنها عدم توان ذخیره دائم است. وقتی میگوییم حافظه «موقت» در حال ارجاع به همین خصوصیت هستیم. حافظه رم وابسته به منبع برق است؛ با قطع شدن جریان برق اطلاعات داخل آن پاک میشود (در حقیقت اصلاً نوشته نشده بوده که بخواهد پاک شود!). پس توجه کنید که رم «موقتاً» دادهها را درون خودش نگه میدارد. این فرآیند نگهداری به دو روش پویا و ایستا رخ میدهد که هر کدام برای خود یک نوع ماژول رم دارند. انواع پویا را با عبارت Dynamic و به اختصار DRAM میخوانیم؛ این قطعات سرعت بیشتر و در عین حال مصرف انرژی بالاتری هم دارند. انواع ایستا را با عبارت Static و به اختصار SRAM میخوانیم. هر دو این ماژولها انواع ترکیبی بیشتری دارند که با تفاوتهای ریز در معماری و عملکرد تغییرات نسبتاً مهمی در نحوه کارکرد حافظه ایجاد میکنند. رمهای ایستا از نوع تجاری و مورد استفاده بازار به شمار میآیند و کلاس DDR از همین ساختار الگو گرفته. نسلهای مختلف این RAMها را با افزودن عدد به DDR شناسایی میکنند.
عملکرد و نقش اصلی
سوال اینجاست که اگر RAM ماهیتاً با هارد یا دیسک نوری تفاوت ندارد پس چه نقشی در سیستم ایفا میکند که آنها قادر به انجامش نیستند؟ برای پاسخ به این سوال باید کمی مقایسه و حساب و کتاب کنیم. ابتدا توجه کنیم که حافظه محلی برای خواندن و نوشتن اطلاعات است و اطلاعات یا همان کدها و دستورها زبان رایانهها هستند. اگر رایانه را یک شرکت یا اداره تصور کنیم، شاید بتوان گفت حافظهها انواع مختلف کاغذ هستند و نوشتهها کد و دستور. تمامی قطعات رایانه نیاز به خواندن و نوشتن اطلاعات دارند. مهمترین جزئی که به این فرآیند متکی است پردازنده مرکزی یا سیپییو است که در کمتر از یک ثانیه میلیاردها دستور را دریافت، تحلیل، و صادر میکند (برای اطلاع بیشتر به قسمت دوم این مجموعه مقالات سر بزنید). نکته اینجاست که سرعت خواندن و نوشتن سیپییو به قدری زیاد است که نمیتواند همزمان و همسرعت با حافظهها کار کند. برای جبران این اختلاف سرعت، دانشمندان به این نتیجه رسیدهاند که میشود با ایجاد رابطهایی مثل حافظه کَش و رم، جریان رفت و آمد اطلاعات بین پردازنده و سایر قسمتها را تعدیل کرد. به این ترتیب ما در کامپیوتر با مقولهای به نام سلسله مراتب حافظه روبرو هستیم؛ از سریعترین نوع حافظه که رجیستر داخل خود سیپییو است، تا کَشهای سطح یک و دو و سه که با کمترین فاصله کنار پردازنده قرار میگیرند، RAM، دیسکهای جامد SSD، هارد دیسک، و دیسکهای نوری.
اهمیت قطعه در تجربه کاربر
نه تنها رم سعی میکند این اختلاف سرعت بین پردازنده و هارد دیسک را جبران کند، بلکه به همین شکل در زمان استفاده کاربر از رایانه، هر فرآیندی را که سرعتی بالاتر از نرخ خواندن و نوشتن دیسکها داشته باشد توسط RAM هندل (به قول معروف) میشود؛ مثلاً گشت و گذار در اینترنت. وقتی صحبت از نرخ دریافت و ارسال اطلاعات دو گیگ بر ثانیه است، باید در نظر داشته باشیم که تمام سیستمهای تمام کاربران این شبکه قابلیت خواندن و نوشتن اطلاعات با این سرعت را ندارد. اینجاست که حافظه موقت به میدان وارد میشود و تمام امور مربوط به خواندن و نوشتن این اطلاعات را به دست میگیرد. بسیاری از فرآیندهای رایانه به همین شکل توسط رم تنظیم میشوند و میشود گفت یکی از موثرترین عوامل در سرعت عملکرد و روانی تجربه کاربری یک کامپیوتر وابسته به نوع، سرعت، و حجم ماژول RAM آن است. فقط مارک یا حجم حافظه نیست که تعیین میکند رم تا چه حد قدرت یا توان کار دارد؛ موارد بیشتری هستند که بهتر است پیش از خرید آنها را در نظر بگیریم.
اهمیت قطعه در گیمینگ
یکی از مواردی که در سالهای اخیر و به ویژه با جدیتر شدن رقابتهای آنلاین بیش از پیش در دایره لغات گیمرها دارای اهمیت شده نرخ فریم بر ثانیه است. امروزه دیگر تقریباً در تمامی بررسیها و نقدها و نظرها ردپایی از اشاره به این مقوله میبینیم. جالب است بدانید که نرخ فریم یا FPS رابطه مستقیمی با کارکرد حافظه موقت دارد. همانطور که بالاتر اشاره شد، با توجه به اینکه روان بودن تجربه کاربر در اینترنت به فعالیت RAM وابسته است، علاوه بر مسائل مربوط به ارتباط برخط، سرعت تعامل بین کارت گرافیک و سایر قطعات و دریافت خروجی هم به انجام فعالیت حافظه موقت مرتبط است. محصولات امروزی به حداقل ۸ گیگابایت حجم حافظه با سرعتهای بالاتر از ۲۰۰۰ مگاهرتز نیاز دارند. با توجه به سختافزار کنسولهای نسل ۹ متوجه میشویم که به زودی بسیاری از عناوین به روز و نسل جدید (آثاری که قرار است انحصاری نسل ۹ باشند) به ۱۶ گیگابایت حجم حافظه با سرعت خیلی بالا نیاز خواهند داشت. با در نظر گرفتن این موارد برویم سراغ راهنمای خرید رم.
راهنمای خرید بهترین رم گیمینگ
پیش از صحبت کردن در مورد مارک و مدل بهتر است چند نکته را به شما یادآوری کنیم:
- در انتخاب ماژول رم فقط به حجم حافظه توجه نکنید! دو ماژول ۸ گیگ متفاوت از دو برند و مدل متفاوت با اینکه حجم یکسانی دارند اما ممکن است به خاطر اختلاف سرعت ساعت عملکردهای متفاوتی داشته باشند. سرعت ساعت بیشتر به معنی سرعت کارکرد بیشتر است (به همین سادگی).
- در انتخاب ماژول فقط به نسل توجه نکنید! صرف اینکه یک ماژول DDR4 است به معنی قویتر بودن آن نسبت به یک ماژول DDR3 نیست؛ لازم است سرعت ساعت بین دو قطعه را بررسی کنید.
- اگر میخواهید سیستم را ارتقاء دهید به حداکثر سرعت مورد پشتیبانی مادربرد و بالاترین نسل قابل پشتیبانی آن توجه کنید؛ اگر سرعت مادربرد از قطعه پایینتر باشد پولتان را هدر دادهاید.
- ماژول رم را به شکل جفت (دوتایی) تهیه کنید؛ به خاطر ساختار دوبل سوکتها بهتر است برای رسیدن به حجم مورد نظرتان از دو ماژول استفاده کنید. مثلاً اگر میخواهید سیستم ۸ گیگ حافظه داشته باشید از دو کارت ۴ گیگی بهره ببرید. همچنین بهتر است هر دو کارت کاملاً یکسان باشند چون هر میزان اختلاف بین دو ماژول رم باعث میشود سیستم به صورت خودکار سقف توان مصرفی حافظه را بر اساس قطعه ضعیفتر تعیین کند.
- بین سرعت ساعت، حجم، و نسل بالانس ایجاد کنید؛ تمام بودجه را صرف بالاترین حجم یا جدیدترین نسل نکنید. مثلاً اگر با پولی که دارید میتوانید دو ماژول DDR4 با سرعت زیر ۲۵۰۰ یا دو ماژول DDR3 با سرعت بالای ۲۵۰۰ بخرید حتما گزینه دوم را انتخاب کنید.
- حجم بالاتر صرفاً به معنی عملکرد بهتر نیست! در حال حاضر بازیهای رایانهای بیشتر از ۱۶ گیگابایت حافظه موقت استفاده نمیکنند. پس تصور نکنیم اگر کامپیوتر ما ۳۲ یا ۶۴ گیگ رم داشته باشد اجرای گیمها برای ما بهتر خواهند بود. در بودجه بندی این مورد را مد نظر داشته باشید.
بهترین رمهای گیمینگ حال حاضر
تمامی ماژولهای معرفی شده از نسل DDR4 هستند.
برای سیستمهایی که بر پایه فناوری AMD به طور خاص تراشههای Ryzen هستند یکی از بهترین و حرفهایترین گزینهها Team Xtreem ARGB است که با نصب دو ماژول ۸ گیگ آن میتوانید با سرعت ۳۶۰۰ مگاهرتز به بالاترین درجه از همخوانی و عملکرد روی سیستمهای ایامدی برسید. همچنین، این قطعه دارای ضریب تاخیر بسیار پایین ۱۴ است و روی قالباش نورپردازی مختصری هم دارد که برای کیسهای شفاف ایدهآل به نظر میرسد. بازه قیمت این محصول بین ۱۰۰ تا ۳۵۰ دلار است.
برای کسانی که به دنبال بهترین و بالاترین گزینه فعلی بازار هستند و میخواهند با خرید یک رم برای حداقل ۵ سال آینده از ارتقاء بی نیاز باشند چیزی بهتر از Corsair Dominator Platinum RGB نیست! این مدل که در ماژولهای ۱۶ گیگابایتی عرضه میشود دارای نورپردازی هم هست و با سرعت ۳۲۰۰ دور میتواند به اندازه یک غول به شما خدمت کند. البته کمترین قیمت این قطعه ۲۰۰ دلار است!
و اما کسانی که به دنبال گزینههای اقتصادی اما قوی هستند بهتر است سراغ چیزی غیر از Colorful CVN Guardian نروند. این قطعه در بازه قیمتی زیر ۱۰۰ دلار قرار میگیرد و با حجم ۸ گیگابایت و سرعت ۳۲۰۰ گزینه مناسبی برای تمامی کامپیوترهای گیمینگ است. علاوه بر این، ظاهر قطعه هم دارای طراحی زیبایی است و نورپردازی هم دارد. به نظر میرسد تنها اشکال این قطعه کمبود آن در بازار است که مربوط به پخش و توزیع آن توسط سازنده میشود.
جمعبندی
حافظه موقت در عملکرد کلی سیستم ما نقش دارد و این یعنی هر کاری که بخواهیم بکنیم به آن وابسته است، چه گیم و چه جست و جو در اینترنت. پس بهتر است نگاهمان به رم پایهای و عمومیتر باشد. در زمینه گیم، به جز نرخ فریم و روانی کلی تجربه، نقش مهم دیگری برای RAM در نظر نمیآید پس میشود در هنگام خرید کامپیوتر یا ارتقاء اولویت این قطعه را کمی پایینتر از سایرین قرار داد. باز هم لازم است این نکته را یاداوری کنیم که تجربه نهایی شما از یک گیم وابسته به هماهنگی و عملکرد کلی تمام قطعات رایانه است، پس هنگام تهیه رم به تناسب آن با سایر قطعات توجه کنید؛ نه سیخ بسوزد نه کباب!